Peking-Lhasa, 14.575 km, huidige hoogte: 3595 mtr.
Door: Lisette
Blijf op de hoogte en volg Edwin en Lisette
25 September 2010 | Nederland, Amsterdam
Mao Zedong:
‘He who has not climbed the Great Wall is not a true man’.
Mao gaat niet door voor de magnetron. Wat hij eigenlijk wilde zeggen is:
‘He who climbes the Great Wall will meet his fellow 50.000 Chinese-tourist friends again. He who survives this visit, is a true, true man’.
Gisterenochtend heerlijk rustig opgestaan, onze wasserette bij elkaar geraapt en de tassen ingepakt. We namen de metro naar de plaats waar de bussen naar de Chinese Muur zouden vertrekken, een andere plek van de dag ervoor uiteraard want we wilden niet weer misgrijpen. We liepen naar de plek van de bushalte en kwamen er al gauw achter dat het appeltje eitje zou zijn om onze bus te vinden. Ons busnummer was namelijk nummer 919. En dat is simpel want alle bussen hebben hier busnummer 919. Dat pakken ze slim aan in China. Dankzij de Lonely Planet vonden we toch binnen een kwartier de juiste bus. Deze zat al behoorlijk vol maar we hadden allebei een zitplekje. Het was een beetje hectisch (veel consternatie over in- en uitstappende mensen en de Chinese busjuffrouw schreeuwde heel hard naar de chauffeur die vervolgens vanalles door zijn microfoon terugriep en toen ging iedereen zich ermee bemoeien) maar na anderhalve uur kwamen we aan in Badalin, bij de Chinese Muur. Hier ontmoetten we onze mede Chinese toeristen weer en gezamenlijk beklommen we de Chinese Muur.
Het moet gezegd worden, de Chinese Muur is echt indrukwekkend. Men is 2000 jaar geleden in de Qing dynasty begonnen met de bouw van de ‘originele’ muur. Verschillende stukken muur die al gebouwd waren door verschillende koninkrijken werden aan elkaar gelinkt. Het was de baan van honderdduizenden werkers, voornamelijk gevangenen. De muur heeft nooit echt goed dienst gedaan als schild tegen de vijand van buitenaf maar heeft wel altijd dienst gedaan als een weg over het bergachtige terrein. De muur verviel en werd tijdens de Ming dynasty weer gepimpt. Deze oppep-actie duurde ongeveer 100 jaar. Hierna is de muur vergeten en op veel plekken vervallen. Mede door de touristenindustrie is de muur op veel plekken gerestaureerd. Badalin, waar wij zijn geweest, is erg toeristisch maar wel erg mooi gerestaureerd. De muur op klimmen is echt een hels karwei. Het is zo ongelooflijk steil dat je soms denkt dat je voeten niet verder kunnen flexen en je naar boven kunnen dragen. Gelukkig waren onze Chinese vrienden in de buurt om voor onze voeten te lopen. En soms, als je net op je best bent, lekker zweterig en hijgerig, hups, even samen op de foto. Want dat vinden de Chinezen super interessant, met een westerling op de foto.
Nadat we één kant van de muur beklommen hebben, zijn we naar de andere kant gelopen. Deze kant van de muur was een stuk korter (en steiler!), maar ook rustiger en vreemd genoeg waren op dit stuk voornamelijk westerse toeristen. En….wie komen wij tegen op de muur: Wilja en Ferry! Geen terras bij de hand om weer een drankje te doen maar toch even leuk gekletst.
Na de muur van alle kanten te hebben beklommen en gefotografeerd hebben we de bus terug gepakt naar Peking. Een superrelaxed en snelle rit deze keer. We zijn vanaf het busstation naar de ‘Bell & Drum Tower’gelopen, die bij de tijd dat we aankwamen dicht waren maar die in een leuke buurt staan met allemaal gezellige ‘hutongs’. Hutongs zijn kleine straatjes die wir- war door elkaar heen lopen en waar je nog een beetje het ouderwetse China proeft in deze moderne stad. We hebben hier even lekker op een dakterras van een café-tje gezeten en wat gedronken. Hierna hebben we de metro teruggepakt naar de buurt van ons hotel, waar we hebben gegeten. Daarna hebben we het hotel een taxi laten bellen naar het ‘Beijing West Railway Station’.
De afstanden in China, maar ook in een stad als Peking, zijn enorm. We reden een kilometer of 15, 16 toen we aankwamen bij het treinstation. En wat voor een treinstation. Gi-gan-tisch. Compleet over de top, een enorm gebouw, met grote verlichte Chinese torens, zoals alles in China één grote kermis. Bedenk het grootste gebouw wat je kent en vermenigvuldig dat 5x, dan kom je in de buurt. Anyway, eenmaal binnen moesten we naar wachtruimte 4, wat alleen al zo’n beetje de afmetingen had van Utrecht CS. Hier was het superdruk, helemaal chaotisch, vol met wachtende mensen en een meneer die door een microfoon alles door het reguliere omroepsysteem heen blèrde. Wij vonden het wel een interessant tafereel, maar waren ook vooral benieuwd naar het aankomende gezelschap in onze coupé voor de komende 45 uur (Gelukkig! De reis duurt 3 uur korter dan we dachten :)).
Gelukkig valt dat deze reis 100 % mee. We delen de coupé met een Oostenrijks echtpaar. Zij zijn bijzonder gezellig om mee te kletsen en heel makkelijk in de omgang, wat de reis erg comfortabel maakt. We hebben heerlijk rustig geslapen, nemen om en om de tijd om ons even te organiseren in de coupé en hebben de hele morgen gezellig zitten babbelen. Zij zijn ook erg blij met ons gezelschap (echt! Dat hebben ze zelf gezegd hoor ;-)) want zij reizen normaal gesproken ook in een eigen coupé dus voor hen was het ook allemaal even afwachten wat ze zouden aantreffen.
Wij reizen in een prachtige trein. Heel modern. De coupé heeft vier fijne bedden, ieder heeft een eigen tv, er zijn slofjes, fijne dekens, persoonlijke verlichting en: een ‘oxygen outlet’. Deze hebben we nog niet gebruikt omdat we op het moment nog niet heel hoog rijden. Op het moment rijden we door een prachtig landschap van heuvels met zand en groen, een beetje terrasvormig. Af en toe zien we een plaatsje en af en toe een afgraving van het één of ander. De spoorlijn is, vergeleken met de treinen vanuit Rusland richting Peking, heel nieuw en dat merk je. In plaats van dat we hortend en stotend door elkaar worden gerammeld ‘zoeft’de trein bijna geruisloos over het spoor. Vooral tijdens het slapen is dat heel comfortabel. Ook hebben we een heel groot en schoon raam, alle eerdere treinen waren de ramen kleiner en vooral nogal vies. Wij hebben het laatste compartiment en naast ons is een grote open ruimte met drie wastafels, er staan zelfs nepbloemen. Ook zijn er twee toiletten. Daarnaast rijden we echt hard, zo hard hebben we sinds Duitsland niet meer gereden. Edwin schat in dat we de hele nacht ca. 160 km per uur hebben gereden. In Rusland en Mongolië hebben we niet vaak de 100 gehaald!
De Qinghai-Tibet Railway is op 1 juli 2006 geopend. De treinlijn gaat over Tanggu-la pass op een hoogte van 5072 meter en vanaf Golmud naar Lhasa (zeg, ca. de laatste 15 à 16 uur van de reis) rijden we 80% van de route boven de 4000 meter. 160 kilometer aan bruggen en verhoogde sporen zijn gebouwd op permafrost. Koelings-pijpen zijn in de grond gestopt om de grond durende de zomer koud en stevig te houden omdat de sporen anders zouden verzakken in de modderige grond. Er schijnt zuurstof in de trein te worden gepompt, hier merken we nog niks van maar ik denk dat dat morgen pas gebeurt als we echt hoog rijden. Daarnaast zijn er dan nog de extra ‘oxygen outlets’ voor extra zuurstof. Het is fijn dat we met de trein naar Tibet reizen zodat we langzaam in hoogte kunnen stijgen. Lhasa ligt op 3595 meter, de Mount Everest Base Camp op 5150 meter. Als je snel naar een dergelijke hoogte stijgt, kan je last krijgen van hoogteziekte. Met de trein gaat de stijging geleidelijk en we hopen dat we zo geen last van de hoogte zullen gaan krijgen.
24 September 2010, ergens tussen Golmud en Tanggu-la Pass, huidige hoogte: 4747 meter
Gisteren aan het eind van de middag moesten we een verklaring invullen dat we fit genoeg zijn om hoger dan 3000 meter te reizen. Er zijn nogal wat zaken op te noemen waarom je niet boven de 3000 meter mag reizen, bijvoorbeeld als je hartklachten hebt, astma, zwanger bent, etc. Gisterenavond zijn we met Rosie en Gulam (het Oostenrijkse echtpaar) gaan eten in het barrijtuig. Dat was reuze gezellig en ook nog best lekker. Het is een beetje een avontuur om iets te bestellen hier, je kiest maar wat en ziet wel wat er op tafel komt. Daarna hebben we nog even lekker gerelaxed, wat gelezen en tv gekeken voordat we gingen slapen. Dit was ook het moment dat we de eerste tekenen van de hoogte begonnen te voelen: kortademigheid en een soort drukkend gevoel in het hoofd. Het is te doen, het voelt wel wat raar, je lichaam schijnt een poosje nodig te hebben om aan de hoogte te wennen. We hebben redelijk goed geslapen en toen we vanmorgen wakker werden en de gordijnen open deden, reden we al over de hoogvlakte. Het is hier werkelijk adembenemend. Het landschap verandert met elke paar meter dat we verder rijden. Op het moment is het glooiend en groen. Soms is het volledig gehuld in sneeuw. Soms is alleen de grond bevroren. Soms is het groen maar zien we in de verte grote, ijzige, besneeuwde bergtoppen. Soms zien we een kudde yaks of schapen. Net zaten we in een sneeuwbui en stond er ineens in de middle of nowhere een man die salueerde naar de trein. Het is werkelijk adembenemend en het voelt heel bijzonder om hier te zijn. We hadden niet durven dromen dat alleen deze treinreis al zo fantastisch zou zijn.
Op het moment zijn we Tanggu-la gepasseerd. Wij dachten dat we dan op 5072 meter (het hoogste punt van de treinlijn) zouden zijn maar de hoogtemeter in de trein bleef op 4800-nog- wat hangen, tot grote verwarring bij onze Duitse buren de trein-o-fielen. Dat is dan wel weer leuk, want toen we langs het bordje ‘Tanggu-la’ reden en ik dit zei, gingen de trein-o-fielen helemaal stressen en flippen.:) De trein rijdt niet meer heel hard. Er schijnt extra zuurstof in de trein te worden gepompt, wij merken er niks van maar het zou de reden kunnen zijn dat we alleen een lichte druk in het hoofd voelen en verder niet zoveel last hebben. We hebben de extra zuurstof in de coupé nog niet gebruikt, als het zo blijft zal het op dit moment ook niet nodig zijn denk ik. Na de Tanggi-la Pass zakken we weer want Lhasa ligt op 3595 meter. Dat geeft dan weer wat rust voor het lichaam en hoofd.
En nu: chocolade cake.
24 September 2010, Tibet, Lhasa, 14.575 km, huidige hoogte: 3595 meter
De hoogtemeter in de trein bleek niet helemaal goed te werken, wnt we zijn toch echt de 5072 meter gepasseerd. We hebben onderweg toch nog een paar keer extra zuurstof in de coupé laten stromen, al weet ik niet of dat echt hielp. Ik heb vanaf mijn laatste bericht de rest van de dag flinke hoofdpijn gehad. Dit kan bijna alleen door de hoogte komen.
Tegen half 7 vanavond rolde de trein het station van Lhasa binnen. Afscheid genomen van Rosie en Gulam die ons op het hart drukten een heel fijn jaar te beleven, heel erg voorzichtig te zijn en na het jaar moeten we langs komen om KaiserSchmarrn te komen eten. Dat is een deal. En daar zijn we dan: na 14.575 kilometer treinen vanaf Driebergen-Zeist, aangekomen op het dak van de wereld: Lhasa. We werden opgewacht door onze gids, een jonge Tibetaanse meid van onze leeftijd. We kregen een witte sjaal om en werden naar de auto gebracht waar we ook kennis maakten met onze chauffeur voor de komende week. Na de tickets voor het Potala Palace te hebben opgehaald, wat we morgen zullen gaan bezoeken, zijn we naar het hotel gebracht in het hart van het Tibetaanse gedeelte van Lhasa. Het is een leuk hotel, helemaal in Tibetaanse stijl en we hebben een prima kamer. We zijn vanavond eerst wat gaan eten, en wat blijkt; je kan hier heerlijk internationaal eten tegen een hele lage prijs. Dus kom maar door met die curry! We kregen er zelfs een lepel en een vork bij (!!), da’s alweer even geleden. We zijn nog maar een klein stukje door de stad gelopen. De sfeer is heel anders dan in China, of in ieder geval in Peking. De Tibetanen zien er anders uit, de kleuren en geuren op straat zijn anders. Wel valt de enorme aanwezigheid van Chinese leger en politie op. We werden door onze gids al direct op het hart gedrukt geen foto’s hiervan te maken, we vermoeden dat de situatie redelijk gespannen is hier. Vanavond toen we zaten te eten zagen we op het dak tegenover het restaurant twee militairen die op de uitkijk stonden. Heel raar gevoel krijg je daarbij.
Nu moet ik naar bed. De meeste mensen krijgen de eerste dag in Lhasa hoofdpijn omdat het lichaam moet wennen aan de hoogte. Ik heb onze gids moeten beloven onder de wol te kruipen met veel dekens en warm te blijven; dan zou het morgen beter moeten zijn. Ook moeten we veel drinken.
Morgen gaan we met de gids de belangrijkste bezienswaardigheden van Lhasa bekijken. Maar nu eerst slapen.
25 September 2010, Tibet, Lhasa, 14.757 km, huidige hoogte: 3595 meter
Vanmorgen moesten we vroeg op want we hadden tickets om om 08.20 het Potala Palace te bezoeken. Het Potala Palace is het paleis waar ooit de Tibetaanse Regering zetelde en waar de Dalai Lama ’s winters verbleef. Iedereen die ‘Seven Years in Tibet’ heeft gezien weet meteen waar ik het over heb. Het Paleis is enorm, staat op de ‘Marpo Ri’ (Rode Heuvel) en heeft meer dan 1000 kamers. Om toegang te krijgen voor het paleis moet je een beetje mazzel hebben, er schijnen ’s zomers beperkt tickets te zijn. Een dag van te voren moet je je met je paspoort aanmelden (dat heeft de travel agency gisteren voor ons gedaan). Dan krijg je een ticket met een tijd, in ons geval 08.20 uur. Ruim voor deze tijd moet je aanwezig zijn. Dan moet je weer je paspoort laten zien, door de security check en dan vele treden naar boven lopen. Dat valt nog niet mee op 3595 meter kan ik je vertellen! Na één trap ben je al buiten adem. Gelukkig was mijn hoofdpijn vanmorgen helemaal weg, dat scheelde wel. Maar goed, de vele treden naar boven gelopen en daar moet dan nog een entreeticket gekocht worden. Vanaf dat moment heb je precies één uur om het hele paleis te zien. En het paleis is groot.
Gelukkig hebben wij onze gids die alles voor ons regelt; toch wel erg handig in dit geval. Ook heeft zij ons heel veel uitleg gegeven over het paleis. Het voelt heel bijzonder om Potala Palace te bezoeken. Er lopen heel erg veel pelgrims en monniken, die al lopende gebeden opzeggen of –zingen. Zij bidden naar alle Boeddha beelden in de diverse tempels, maar ook naar de verschillende ruimtes waar diverse Dalai Lama’s ooit gebruik van hebben gemaakt, tot de culturele revolutie van 1950. Van tempels tot vergaderruimtes tot slaapkamers en de graftombes aan toe. Ook offeren mensen geld, khata (witte of gekleurde sjaals) en vloeibare yakboter wat aangestoken wordt. Heel, heel erg indrukwekkend. Wel vaag dat er een Chinese vlag op het dak prijkt en de Dalai Lama nog steeds in India verblijft.
Na Potala Palace zijn we naar de voormalige zomer residentie van de Dalai Lama gegaan; Norbulingka. Een prachtig complex met mooie tuinen en tempels en het nieuwe zomer paleis van de Dalai Lama. Lang niet zo groot als Potala Palace maar zeker de moeite waard om er een kijkje te nemen. Onze gids heeft ons veel verteld over alle beelden en wandtekeningen, maar we zijn er ondertussen over uit; de geschiedenis van het Boeddhisme gaat mijlenver terug en het is veel te ingewikkeld om het allemaal in je op te nemen.
Tijd voor lunch, toch wel makkelijk dat dat dan allemaal geregeld is. Na de lunch een half uurtje kunnen relaxen in het hotel en daarna een bezoek gebracht aan de Jokhang Tempel, wat om de hoek van ons hotel ligt. Deze 1300 jaar oude tempel is het spirituele centrum van Tibet en dat is te zien aan de vele pelgrims die voor de tempel bidden. Dat bidden gaat niet zo maar; men gaat volledig languit op de grond liggen. Binnen in de tempel waren ook heel veel pelgrims en monniken aan het bidden, heel indrukwekkend. Ook staat er een gouden boeddha in de kapel; de heiligste in Tibet. Zoals onze gids het beschreef: ‘For us, if we see this Buddha, it’s like we see Buddha himself’.
Vanaf het dak van Jokhang Palace heb je een prachtig uitzicht op het plein voor de tempel en in de verte Potala Palace. Ook begint hier de Barkhor. De Barkhor is een kora, een pelgrim circuit om de tempel heen. De pelgrims lopen kloksgewijs om de tempel heen en zingen gebeden, bidden en soms gaan ze languit. Da’s nog best goed oppassen voor de argeloze toerist. Langs de Barkhor staan tientallen (zo niet honderden) toeristen stalletjes, toch echt alleen gemaakt voor de pelgrims want heel veel toeristen zijn er niet. Ze verkopen van alles, van khata’s tot lokale kledij, theepotten en tassen. Je kan het zo gek niet bedenken.
Het is heel indrukwekkend om mee te lopen in de Barkhor. Mensen om ons heen hebben klederdracht aan, de vrouwen lang haar op allerlei manieren gestyled, met vlechten en hoofdstukjes, de mannen met schapenvachten om. Ze hebben ook zo’n gebedsmolentje waar ze eindeloos aan draaien. Men bidt, bidt, bidt.
Na al deze ervaringen zijn we vanavond weer gaan eten bij het restaurant van de lekkere curry van gisteren. Vanaf het restaurant hebben we een mooi uitzicht op Jokhang tempel. We kunnen er niet over uit hoe bijzonder het is dat we hier mogen zijn. Hoe het op geen enkele manier op China lijkt. De mensen zien er ook anders uit, de vrouwen hebben blosjes op de wangen van de sterke zon of dragen mondkapjes juist tegen de zon. De mensen zijn vriendelijk en lachen naar je. Lijken, in tegenstelling tot in China (zover) echt geïnteresseerd in je. Kijken je vol bewondering aan omdat je er anders uitziet dan hen. Hoe gespannen de situatie in Tibet helaas nog steeds is en hoe we daar niet over kunnen praten. Het is een bizarre, intense, verwarrende en prachtige belevenis tegelijk.
Wat ons verder nog opvalt is hoe raar het is om steeds buiten adem te zijn. Het gaat wel beter, maar nog steeds niet zoals thuis, dat wordt het misschien ook niet. In het nauwe straatje naar ons hotel is een openbaar toilet. Het meurt daar, zoals in elk openbaar toilet in China, als de pest. Normaal hou je gewoon 20 seconden je adem in, tot onze frustratie houden we het nu nog geen twee seconden vol. Dus moeten we elke keer door die meur.
Morgen om 08.30 uur worden we opgehaald voor onze reis naar het Mount Everest Base Camp, waar we dinsdag zullen aankomen. We kunnen niet wachten ons Tibetaanse avontuur te vervolgen!
-
25 September 2010 - 14:07
Wendy:
Ik blijf WOW zeggen elke keer dat ik jullie reisverslagen lees...zo bijzonder...ik kan me bijna niet voorstellen dat jullie daar nu zijn, echt geweldig! En zo leuk om elke keer mee te leven door jullie verhalen...Hopelijk blijven jullie dat doen:-)
Veel liefs van ons -
25 September 2010 - 14:40
Rob:
Sodebillen, dat is toch interessanter dan wat wij hier in Spanje meemaken. Veel plezier in het basiskamp !
Groetjes
Rob -
25 September 2010 - 14:58
Ans:
Wat een mooie ervaring om dit allmaal mee te mogen maken,dat zal je altijd bij je houden. Geniet ervan en neem zoveel mogelijk op!
liefs,
mam -
25 September 2010 - 15:16
Jet En Leo:
Wat geweldig allemaal. We genieten enorm van jullie verslagen. De beschrijvingen zijn zo levendig dat we het bijna allemaal voor ons zien. Echt fantastisch Liset, ga zo door! Tibet lijkt ons echt helemaal te gek. Geniet ervan. -
25 September 2010 - 16:53
Lucie:
wat een prachtig verhaal weer.Dit lijk mij ook ontzettend leuk om mee te maken. Genieten jullie er maar lekker van. -
25 September 2010 - 17:43
Jo&Bas:
Hey guys, volgens mij hebben wij het een en ander van wat jullie beschrijven ooit eens in Peking Express gezien :-) Leuk, want dan hebben we er al wat beelden bij. Heel benieuwd naar hoe het voelt om in het base camp te zijn. Neem je tijd voor alles, anders lig je straks op apegapen (ook PE, haha)
xxJ,B,E -
25 September 2010 - 20:25
Yolanda En Ad:
Mijn eerste reactie is ook WOW; dat je dat allemaal zo meemaakt. en dan morgen naar het basiskamp; helemaal te gek; leuk dat wij zo mee kunnen genieten van jullie reis. heel veel plezier, en denk aan je ademhaling, liefs Yolanda en AD -
26 September 2010 - 09:46
Christianne:
Wat een prachtig reisverslag weer! Zo te lezen zijn jullie intens aan het beleven en genieten.
Jullie hebben echt al veel meegemaakt. En dan te bedenken dat jullie pas een paar weken weg zijn...SUPER! -
27 September 2010 - 13:01
Gerda:
Zo dat valt niet mee, om
4 reisverslagen achter elkaar te lezen (we waren een weekje in de achterhoek). Ook leuk. Maar geweldig wat jullie allemaal meemaken. Ed en Liset,genieten jullie van de verdere reis.
-
27 September 2010 - 17:46
Carla:
Dat was flink bijlezen na 2 weken "gewoon" Frankrijk. Wat een avonturen! Nog heel veel plezier, Carla -
27 September 2010 - 18:20
Elles:
Hoi Ed en Liset,
Wat een tempo hebben jullie, jullie hebben nog 339 dagen hoor....:-):-). Het is elke keer weer genieten met jullie verslagen, net of we het zelf meemaken. Blijf vooral schrijven en ik blijf jullie jaloers volgen...:-) -
28 September 2010 - 08:04
Gert:
vanmorgen na terugkomst van onze vakantie jullie verslagen bijgelezen.
Wat een mooie ervaringen. voor ons inspiratie voor toekomstige bestemmingen.
Blijf zo schrijven en genieten. Wij kijken uit naar de foto's en verslagen. groetjes -
28 September 2010 - 19:24
Mineke:
Hoi, het blijft raar: jullie hebben tijd gehad om 3 verhalen te schrijven tijdens de reis, en ik kom er niet eens aan toe om ze te lezen! ;-( Nu net de inhaalrace gedaan, ik ben weer bij! Geweldig, actuele reisinformatie op het station in Peking, naar dat jullie niet lekker waren, wat ontzettend mooi en grappig geschreven, en waarom bijt Edwin af en toe op zijn lip? Zou het trouwens zo kunnen zijn dat het soms even lijkt tegen te zitten omdat je intussen keihard in je hoofd alles wat je meemaakt aan het verwerken bent? En omdat het vermoeiend is om elke dag weer te moeten zoeken naar of nadenken over eten, drinken, onderdak, veiligheid, transport, wat te doen, etc? Verder nog: bijzonder om in een landschap te zijn met niets, zoals de Gobi, apart dat Chinezen kiezen voor elkaars drukte op de muur, mooi dat het systeem van bus 919 jullie zo goed is bevallen, enzovoort! Hou vol daar en geniet (als je zin hebt)! -
28 September 2010 - 19:58
Kathy En Familie:
28 September 2010, Utrecht, 0 km, ergens tussen de woonkamer en de keuken - Ik wil ook naar Tibet! But seriously, bedankt voor de geweldige verhalen! Blijf schrijven.
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley